Mùi vị quê hương

Phần 10
Học bơi
Hầu hết trẻ con ở quê đều biết bơi. Chả phải vì nhận thức về kỹ năng sống. Mà là theo nhau mùa nóng chơi chán nóng quá phi xuống ao xuống sông mà vẫy. Lâu rồi sẽ biết bơi.

Chỗ tập bơi của trẻ nhà quê chả phải là những bể bơi nước trong xanh sạch sẽ mà là những cái ao, cái chuôm, là những dòng kênh quanh làng. Nhưng ngày xưa ít hóa chất, xà phòng, ni lông nên ao chuôm còn sạch. Nước cứ trong văn vắt. Quanh ao bóng hoa lộc vừng, bóng dừa in xuống như tranh. Tắm giặt, bát đĩa rửa cả ở ao. Nước trong và mát. Nước ở cái giếng làng thì sạch thôi rồi. Nhìn rõ cả rong rêu vật vờ dưới đáy. Cá, tép bơi nhìn rõ như trong bể cá nước lọc than hoạt tính. Tép đậu trên cọng rong nhìn rõ nét cả râu. Gánh nước từ giếng về nước sánh ra đường nhìn vẫn còn trong sạch. Ghé mồm vào thùng uống trộm ngọt mát đến tận ruột. Thế nên xểnh ra là lũ trẻ phi xuống ao chuôm ùm ùm tắm đẵm.

Không biết từ khi nào và từ đời nào lại sinh ra cái thuyết để cho con chuồn chuồn cắn vào rốn là sẽ biết bơi. Với tôi tôi thấy đó hoàn toàn vớ vẩn, nhảm nhí. Có thể đó là một biện pháp tâm lý tự kỷ ám thị để cho người ta quên đi sự sợ hãi. Khi đã dám cho cả con chuồn chuồn ngô với hàm răng trông gớm guốc ngoạm vào rốnmột miếng đau điếng, thì cũng không còn sợ uống nước nữa để mà vùng vẫy ngoi lên trên mặt nước để bơi. Rốn là một chỗ rất nhột và nhạy cảm trên cơ thể bị cắn vào chỗ khác có thể không sợ nhưng cắn vào rốn thì rất sợ. Đó là chỗ có cảm giác như bị cái đau chạy thẳng vào trong ruột người.

Tôi học bơi bắt đầu bằng những thân cây chuối. Cứ chặt một cây chuối quẳng xuống nước làm phao, rồi hì hục với nó nhiều lần bị lộn ngược cắm đầu xuống uống nước òm ọp. Vuốt mặt xong lại trèo lên, cứ hì hục vật lộn hàng buổi cho đến lúc các đầu ngón chân ngón tay trắng nhợt ra nhăn nheo lại thì lên bờ. Các cụ có câu có phúc sinh con biết lội có tội sinh con biết trèo. Có con biết bơi bố mẹ sẽ yên tâm không sợ con bị chết đuối. Ở quê làng nào chả có trẻ con bị chết đuối. Thế nên khi con cái chưa biết bơi luôn là mối lo trong lòng cha mẹ.

Chiều hè đi học về được từ từ thả người xuống dòng nước trong mát cũng là một thú vui của tuổi trẻ con. Còn nếu tắm ở ngoài kênh thì khi nước lên dòng nước phù sa mát lạnh đỏ quạch cũng là chỗ lý tưởng để chúng tôi vùng vẫy. Quay lại chuyện tập bơi của tôi, tập bơi của tôi là tập cách nổi trên mặt nước chẳng có một quy tắc hay cách thức nào chỉ cần vùng vẫy nổi người lên không bị uống nước là thành công.

Sau nhiều ngày vật lộn hì hục với cây chuối tôi chuyển sang bơi với những chiếc thau chậu làm đồ bám. Khi không giữ được cân bằng chiếc chậu cứ lung lay lúc lắc nên có lúc nước tràn vào chiếc thau làm tôi chìm nghỉm. Lại làm vài ngụm nước ao nhưng dần dần tôi biết lấy hơi biết cách từ từ nổi trên mặt nước. Rồi một hôm khi mạnh dạn rời bỏ cái phao tôi vẫn nổi trên mặt nước và di chuyển được một quãng ngắn theo cách cào chân cào tay của con chó. Quãng đường bơi cứ dài dần ra các kỹ năng khác cũng dần dần hoàn thiện tôi có thể lặn xuống nước bơi ngầm dưới nước một quãng khá xa.

Dần dần tôi chuyển bơi ngửa, bơi trườn sấp có thể lặn dìm mình dưới nước một lúc lâu mới nổi lên hay buông chân buông tay hít lấy hơi để mặc cơ thể bồng bềnh trôi trên mặt nước rất lâu được. Khi đã bơi thành thạo thì tôi bắt đầu chinh phục những cái ao lớn rộng. Rồi bơi sải, bơi ngược với dòng nước chảy. Khi bơi ngược này mới thấy sức người thật bé nhở có lúc bơi rất lâu nhưng mới nhận ra mình không hề tiến thêm được tí nào có khi còn bị đẩy trôi theo dòng nước. Bơi thành thạo rồi thì chơi nhảy cầu cứ từ trên cầu cao nhảy ùm xuống chìm nghỉm dưới làn nước mát lạnh rồi lại ngoi lên. Có lần nhảy từ trên cầu xuống tôi còn lặn đi một đoạn thật xa làm lũ bạn sợ tưởng gặp chuyện gì la hét ầm ĩ lên.

Nhảy cầu có cảm giác rất thú vị nên mới hiểu tại sao bọn trẻ rất thích trò này mặc dù khá nguy hiểm cảm giác rơi tự do trên không trung rồi rơi ùm xuống dòng nước mát lạnh chìm sâu đến cả hơn mét nước mới trồi lên bơi lội thỏa thích giữa dòng phù sa mát lạnh cảm giác thật là thoải mái và dễ chịu.

Khi tập nhảy lộn từ cầu xuống nước rát đỏ hết cả lưng. Nếu nhảy lộn được hết vòng thì sẽ cho chân xuống nước trước còn nếu không hết vòng sẽ làm cả lưng đập thẳng xuống nước sẽ có cảm giác rát rạt. Thế nhưng mà vui. Cảm giác rất thoải mái ăn no và ngủ kỹ. Học bơi được sẽ giúp người ta mạnh mẽ và tự tin hơn. Cảm giác được thả lỏng người bập bềnh trên mặt nước là một cảm giác rất thú vị. Tôi thích được ra biển nằm ngửa trên mặt nước để sóng đánh dập dềnh rồi ngửa mặt ngắm nhìn trời mây bao la. Nên thật ra tôighét mùa hè, ghét cảm giác nóng nực nhưng nếu không có mùa hè thì chả mấy khi tôi có được cảm giác thú vị như thế.

Có lần bọn tôi đang bơi ở cầu Tây một cái cầu khá to nước sâu thì bên trên thành cầu. Thằng Ất thằng nghịch có tiếng ở xóm bên nó đứng đái xuông đầu bọn tôi. Nó còn rê chim để làm sao nước đái rót đúng đầu chúng tôi. Thế là phi lên. Thế là đánh nhau. Lại một lần nữa tôi đánh người mà đánh ác bởi có học tí võ của anh Quyết. Thằng Ất ăn no đòn. Tối bố mẹ nó dẫn nó với cái mắt sưng tím đến nhà tôi. Và tôi lại no đòn. Hôm sau cái Liễu lại cắt lá chuối cho tôi lót mông. Và hái ổi cho tôi bồi dưỡng với lời hứa. Tôi sẽ dạy nó bơi ngầm.

…

Mỡ lợn
Ngày trước mỡ lợn là thứ thức ăn thượng hạng nhờ có nó mà bữa cơm gia đình trở lên ngon lành và sang trọng. Mỡ lợn được rán để lấy phần nước đóng vào các chai thủy tinh hay âu lọ gì đấy để trữ ăn dần. Mỡ rán ra được cho vào chai canh ki na hoặc chai sáu lăm đóng chặt nút lại. Nhà nào khá giả hơn sẽ cho vào âu hoặc liễn cho vào cái dọng mây treo tít lên trần nhà. Mồm lầm bẩm.

– Chó treo, mèo đậy. Cẩn tắc vô áy náy.

Khi nào cần dùng chị tôi sẽ trịnh trọng tháo nút. Trịnh trọng dùng đũa ngoáy vào chai kéo ra một lượng đủ dùng. Chị gái tôi khều mỡ khéo lắm. Cái miệng chai bé như thế mà chị quyện chiếc đũa một vòng, ép cái đũa vào thành chai lấy ra phần mỡ trắng tinh nguyên hình khối to bằng đến ngón chân cái trẻ em. Còn phần tóp mỡ khi rán ra. Vừa béo ngậy vừa giòn thì để ăn kèm với bánh đa, cùi dừa hay ăn với lá chè tươi. Nếu có cũng chỉ dè sẻn ăn một phần. Phần còn lại để chưng với mắm tôm hay mắm mèn để ăn dần.

Bình thường mấy thứ mắm vừa mặn vừa hôi vừa khó nuốt ấy. Có tí tóp mỡ nó nâng đời lên ngay. Như anh zai đang đi wawe chuyển sang đi mẹc ấy. Miếng tóp béo ngậy, vừa giòn vừa bùi sẽ cõng ít mắm trở nên thơm ngon và đưa cơm. Trong cái ma trận mắm mặn mặn hôi hôi, dặm dặm miệng ấy khi ăn cắn phải miếng tóp mỡ. Nó ngậy rực lên như bếp than hồng được quạt thổi lửa lên. Nó làm miếng cơm nó ngọt béo đến ngậm ngùi. Mỡ nước thì để rán hoặc nấu món gì cũng được. Rau xào có tí mỡ nó bóng mướt cọng rau. Hành tỏi phi cũng phải có mỡ. Cứ gọi là điếc mũi, tra tấn dạ dày nhà hàng xóm. Có mỡ sẽ có các món xào nấu, sẽ có món canh ngon. Sẽ có món rán giòn. Cứ có mỡ là béo là ngon.

Những cái miệng háu ăn của lũ trẻ gầy trơ xương sườn nhạy cảm với mùi thơm của mỡ rán, vị béo ngậy của tóp. Đi đến đâu cái mũi cũng hấp háy dò dò ngửi ngửi tìm mùi để ăn. Và vớ được nhà nào đang rán cá hay phi hành mỡ là hít lấy hít để. Một lần tôi bị đòn khá đau vì tội nô nghịch xô đổ cả giắc măng dê. Chai mỡ bị lăn ra sân. Cái sân thì lồi lõm. Cái chai lăn lộc cộc lộc cộc rồi va vào lan can vỡ tan. Mỡ chảy và dây bẩn cả ra sân. Thế là đến tôi lại tha hồ sờ mông. Xoa xoa những vết rát, nóng ấm. Mềm mềm, sưng sưng.

Những bữa thiếu thức ăn. Cứ lấy mỡ vùi vào bát cơm nóng cho nó chảy mềm mỡ ra rưới tí mắm vào là ăn tùm tụp. Trâu khát nước không phải đè sừng. Bố tôi hay bảo thế. Mỗi khi vào mâm cơm mà chả có thức ăn. Phụng phịu đòi ăn cơm mỡ.

Trẻ con ngày ấy chả phải cần lấy một tiếng gò tiếng ép. Trẻ con bây giờ sung sướng đầy đủ quá. Thành ra coi việc hưởng những sự đầy đủ, tiện nghi ấy là đương nhiên. Những việc cũ là lỗi thời. Chúng chẳng hiểu để có hôm nay. Những thế hệ đi trước đã phải đi qua những ngày gian khó. Để mà có ý thức có nhận thức xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.